Wát? Betalen om sparen?

Je leest er steeds vaker over in het nieuws en hoort erover op TV: de mogelijkheid van een negatieve spaarrente. Dat betekent simpelweg dat je zou moeten gaan betalen aan de bank om er je spaargeld te stallen. Onvoorstelbaar misschien maar toch ook weer niet.

Spaarrente als vergoeding voor jouw geld

Normaal gesproken krijg je spaarrente van de bank als vergoeding voor het feit dat je jouw spaargeld bij hen in bewaring geeft. Zo groeit je spaarsaldo ongemerkt terwijl het geld veilig bij de bank ligt. Prettig!

Wat de bank doet met die spaarcenten?

Dat geld leggen ze niet in een kluis ofzo, ze gaan er andere dingen mee doen waar ze geld mee verdienen. Ze lenen het bijvoorbeeld uit aan anderen via een lening of hypotheek en krijgen daar dan weer rente voor. Zo worden banken rijk: ze geven jou een beetje rente voor je spaargeld, dat ze tegen een veel hogere hypotheekrente of leenrente uitlenen aan een ander. De basis van bankieren zeg maar. 

Alles uitlenen mag niet

Aan dat bankieren zitten strenge regels verbonden. Gelukkig maar, want we willen natuurlijk wel dat ons geld écht veilig is. Dat het niet zo kan zijn dat het opeens weg is omdat de bank er domme dingen mee gedaan heeft. En we willen ook dat we het geld kunnen opnemen wanneer we dat nodig vinden. Dus het moet niet allemaal in de huizen van anderen zitten.

Waar laat de bank de rest?

Een deel van het totale spaargeld dat de bank van ons krijgt moeten ze dus beschikbaar houden. Waar laten ze dat dan? Daar hebben de banken dan ook weer een bank voor : de Europese Centrale Bank (ECB). Daar is het geld nog steeds hartstikke veilig en krijgen ze er nog wel een beetje rente voor. Of nou ja... krijgen... krégen. De rente die de banken bij de ECB krijgen is namelijk al een flink tijdje negatief. Ze moeten dus betalen voor het geld dat ze daar stallen. Dat gaat bij grote banken om forse bedragen.

Negatieve rente? Wat is dat?

Rente wordt altijd uitgedrukt in een percentage. Stel, de rente is 3% per jaar, dan krijg je bij een bedrag van €10.000 aan het eind van het jaar €300 rente (3% van €10.000). Bij een negatieve rente is dat percentage negatief. Dan kríjg je dus geen rente aan het eind van het jaar, maar moet je rente betálen. Dat is andere koek! Bij een rente van -1% moet je voor het stallen van die €10.000 bij de bank dan dus €100 per jaar betalen. Auw... dan neemt je spaarsaldo dus af in plaats van toe. Heb je nog maar €9.900, terwijl je €10.000 gestort had. Dat was niet wat je in gedachten had bij sparen waarschijnlijk.

Rente nu bijna nul

Het is nog niet zover. Op dit moment is de rente bij de grootbanken wel echt bijna nul (0,02%), maar het echte nulpunt is nog niet bereikt. Dat betekent dus wel dat die banken flink moeten aftikken bij de ECB, want daar moeten ze dus al een tijd die negatieve rente betalen van 0,4%. Dat kost de banken dus bakken met geld. Niet heel gek dat ze er wel over nadenken om een deel van die kosten te verhalen op de spaarder door die ook te laten betalen voor het stallen van z'n spaargeld.

Wat áls.... wat ga jij doen met je spaargeld?

Natuurlijk vinden de banken het doodeng om die stap te zetten. Er zit een behoorlijk risico aan: dat we met z'n allen massaal ons spaargeld gaan opnemen om er iets anders mee te doen. In een kluis leggen, onder ons matras, in een oude sok of wat dan ook. Uitgeven misschien? Want tja, betalen om je geld ergens te bewaren - dat zijn we niet gewend en is ook wel echt een ding denk ik.

Het grote risico

Is er één bank die de stap zet, dan is te verwachten heel wat spaarders direct achter hun computer duiken of hun bankapp openen om als de wiedeweerga geld over te boeken. In eerste instantie naar hun betaalrekening, dat kan meestal niet anders. Maar goed, als de rente op de spaarrekening negatief wordt zal de bank datzelfde doen voor de betaalrekening. Dus hóp, geld overboeken naar een andere bank. Dat is tegenwoordig zó gebeurd, dus dikke kans dat het een gekkenhuis wordt dan. Een heel lage of geen spaarrente krijgen is nog tot daar aan toe, maar betálen voor je spaargeld? We zijn wel Hollanders, dat gaan we niet leuk vinden en als we er iets aan kunnen doen... zullen we dat doen. 

Naar een bank die nog wel rente geeft

En waar ga je dan naartoe met dat geld? Naar een bank die nog wel rente vergoedt waarschijnlijk. En als die ook naar negatief gaat? Weer hoppen. De kleine banken die al jaren ruim meer rente geven dan de grootbanken zullen het druk krijgen. Zo druk dat ze ook geen kant meer op kunnen met al dat geld. Dus ook naar negatief. Tot er geen bank meer is die een positieve rente geeft op je spaargeld. En dan? 

Bankrun als doemscenario

Dit noemen we een bankrun. Zo'n bankrun is het laatste dat banken willen en is ook enorm schadelijk voor het systeem. Zoals gezegd: een deel van ons spaargeld is helemaal niet even snel opneembaar, dat zit bijvoorbeeld in leningen en hypotheken. Alleen vind je als individuele spaarder ongetwijfeld dat je daar geen boodschap aan hebt - het is jouw geld en daar wil je niet voor moeten betalen, dus haal je het weg bij die bank.

Wat zou jij doen?

Dit hele beeld maakt dat het mij zou verbazen als de banken de stap naar een negatieve rente gaan zetten voor alle spaarders. Voor de allergrootste misschien, zoals nu bij een Deense bank is gedaan - voor spaarders met meer dan 1 miljoen op de bank. Maar voor allemaal? Ik kan het me werkelijk niet voorstellen. Zou eerder verwachten dat de overheid banken gaat vergoeden voor de negatieve rente, om een bankrun in Nederland te voorkomen. Toch is het interessant om over na te denken... wat zou jij doen?